Mevzuat Bilgi Bankası

Danıştay 13. Dairesi - 2018/2149 E. - 2019/872 K.
- Terör örgütleriyle irtibat yahut bunlarla iltisak
- Sözleşmeden önceki yasak fiil ve davranışlar

Özet
Davacının, 4734 sayılı Kanunun 11’nci maddesinin (g) bendi kapsamında olduğundan bahisle, 4735 sayılı Kanunun "Sözleşmeden önceki yasak fiil veya davranışlar nedeniyle fesih" başlıklı 21’nci maddesine göre, davacı ile imzalanan sözleşmenin feshi ile teminatının irat kaydedilmesine karar verildiği; dava konusu uyuşmazlığın, davacı şirket ile davalı idare arasında imzalanmış olan sözleşmenin uygulanmasından kaynaklı olmadığı; sözleşmenin imzalanmasından önceki aşamalara, bir başka anlatımla doğrudan ihale sürecine ilişkin olduğu; bu çerçevede, dava konusu işlemi idarenin kamu gücü kullanarak tek taraflı iradeyle tesis etmiş olduğu anlaşıldığından, uyuşmazlığın görüm ve çözümünde idari yargının görevli olduğu hakkında.

Karar
… İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 15/08/2017 tarihinde "…İlçesi …Ortaokulu ve Mesleki Eğitim Merkezi Özel Öğretim Öğrencilerinin 17 Araç ile 180 Gün Rehber Personel (Hostes) Beraberinde Taşınması İşi" ihalesi gerçekleştirilmiş, ihalede en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenen davacı şirket ile 06/09/2017 tarihinde işe ilişkin sözleşme imzalanmıştır.

…İl Emniyet Müdürlüğü'nün ...... tarih ve ..... sayılı yazısı gereğince, davacı şirketin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 11. maddesinin (g) bendi kapsamında olduğundan bahisle, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 21. maddesine göre, davacı ile imzalanan sözleşme, ....... Kaymakamlığı'nın ..... tarih ve ..... sayılı kararıyla feshedilmiş, davacının teminatının gelir kaydedilmesine karar verilmiştir. Alınan karar davacıya ...... tarihli işlemle bildirilmiştir
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun “İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, "İdari dava türleri şunlardır:
a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları,
b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları,
c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar." kuralına yer verilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun “İhaleye katılamayacak olanlar” başlıklı 11. maddesinin 1. fıkrasında, maddede sayılanların doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamayacakları kurala bağlanmış; anılan maddenin 1. fıkrasının (g) bendinde, "Terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen gerçek ve tüzel kişiler ile bu kapsamda olduğu Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından bildirilen yurt dışı bağlantılı gerçek ve tüzel kişiler" ihalelere katılamayacaklar arasında sayılmıştır. Anılan maddenin 4. fıkrasında, "Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir." kuralı yer almıştır.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun "Sözleşmeden önceki yasak fiil veya davranışlar nedeniyle fesih" başlıklı 21. maddesinin 1. fıkrasında, "Yüklenicinin, ihale sürecinde Kamu İhale Kanunu'na göre yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun sözleşme yapıldıktan sonra tespit edilmesi hâlinde, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir." kuralına yer verilmiştir.

2577 sayılı Kanunun 2. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları idarî dava türleri arasında sayılmış olup, idare tarafından, bir kamu hizmetinin yürütülmesi dolayısıyla kamu gücü kullanılarak tek taraflı iradeyle tesis edilen kesin ve yürütülmesi zorunlu idari işlemlere karşı açılacak davalarda idari yargı yerleri görevli bulunmaktadır.

Kamu ihaleleri çerçevesinde ortaya çıkan uyuşmazlıklar açısından ise, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu başta olmak üzere ihale mevzuatı çerçevesinde; ihale aşamasında tesis edilen işlemlerden doğabilecek uyuşmazlıkların idari yargı yerlerince, ihale safhası tamamlanıp taraflar arasında sözleşme imzalandıktan sonra ortaya çıkan ve sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların ise adli yargı yerinde görülmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, sözleşme öncesine ve ihale sürecine ilişkin hususlar nedeniyle tesis edilen sözleşmenin feshi işlemleri sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanmamaktadır. Bu tür işlemlerin iptali istemiyle açılan davaların da idarî yargı yerinde çözümlenmesi gerekir.

Öncelikle, temyize konu Mahkeme kararında ve davalı idarenin savunmalarında 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na atıfla dava konusu uyuşmazlığın özel hukuk alanındaki faaliyetlere ilişkin, sözleşme hükümlerinin uygulanmasından kaynaklandığı ifade edilmekte ise de, dava konusu fesih işlemine ilişkin sözleşmenin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde ihalesi gerçekleştirilen, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na göre imzalanan bir sözleşme olduğu açıktır. Bununla birlikte, fesih işleminin sebebinin, sözleşmenin uygulanması mı, yoksa ihale sürecine ilişkin hususlar mı olduğunun ortaya konulması gerekmektedir.

Uyuşmazlığa ilişkin olarak yukarıda aktarılan kurallar incelendiğinde, terör örgütlerine iltisakı yahut irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen gerçek ve tüzel kişilerin doğrudan, dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamayacakları; bu yasağa rağmen ihaleye katılan isteklilerin ihale dışı bırakılacağı; anılan durumun sözleşme yapıldıktan sonra tespit edilmesi hâlinde, yüklenicinin kesin teminat ve varsa ek kesin teminatları gelir kaydedilerek sözleşmenin feshedilip, hesabın genel hükümlere göre tasfiye edileceği anlaşılmaktadır.

Olayda da davacının, 4734 sayılı Kanunun 11. maddesinin (g) bendi kapsamında olduğundan bahisle, 4735 sayılı Kanunun "Sözleşmeden önceki yasak fiil veya davranışlar nedeniyle fesih" başlıklı 21. maddesine göre, davacı ile imzalanan sözleşmenin feshi ile teminatının irat kaydedilmesine karar verildiği; bu itibarla, dava konusu uyuşmazlığın, davacı şirket ile davalı idare arasında imzalanmış olan sözleşmenin uygulanmasından kaynaklı olmadığı; sözleşmenin imzalanmasından önceki aşamalara, bir başka anlatımla doğrudan ihale sürecine ilişkin olduğu; bu çerçevede, dava konusu işlemi idarenin kamu gücü kullanarak tek taraflı iradeyle tesis etmiş olduğu anlaşıldığından, uyuşmazlığın görüm ve çözümünde idari yargının görevli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitekim Dairemizin yerleşik içtihatları da bu yöndedir (22/12/2017 tarih ve E:2017/1477, K:2017/4192 sayılı karar, 23/12/2011 tarih ve E:2011/3116, K:2011/6041 sayılı karar).

Bu itibarla, davanın görev yönünden reddine dair İdare Mahkemesi kararında usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.